Najcenniejszym zabytkiem Bielska – Białej jest kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Świętego Stanisława. Został ufundowany w połowie XIV wieku przez księcia cieszyńskiego Przemysława I Noszaka. W 1446 roku został zamieniony w filię miejskiej parafii świętego Mikołaja, ponownie kościołem parafialnym stał się w 1953 roku. W latach 1560-1654 był przejściowo użytkowany przez protestantów w związku z uznaniem luteranizmu za oficjalne wyzwanie Księstwa Cieszyńskiego. Jest to typowy wiejski kościółek gotycki o skromnej architekturze, orientalny, zbudowany z łamanego kamienia i cegły, otynkowany, jednonawowy. W kościele zachowało się kilka gotyckich, kamiennych portali z XIV - XV wieku, od strony zachodniej drzwi pochodzące z 1857 roku.
Najcenniejszą częścią budowli jest gotyckie prezbiterium ze sklepieniem krzyżowo-żebrowym. Na ścianie tęczy nawy dokonano w ostatnich latach sensacyjnych odkryć scen figuralnych z połowy XVI wieku: Męczeństwa świętej Urszuli i jej towarzyszek płynących statkiem po Renie z rąk Hunów oblegających Kolonię oraz Walki świętego Jerzego ze smokiem w obronie królewny. Obok polichromii najcenniejszym dziełem sztuki w kościele jest późnogotycki tryptyk ołtarzowy z początku XVI wieku malowany na drewnie lipowym, o wyraźnych wpływach szkoły krakowskiej. Obok kościoła znajduje się stary cmentarz otoczony kamiennym murkiem z XV wieku.
Kościół składa się z następujących elementów:
-
prezbiterium z dobudowaną zakrystią
-
nawa główna
-
wieża z ostrołukowym hełmem
-
sklepienie krzyżowo-żebrowe
-
okna kamienne ostrołukowe z maswerkami
-
witraże
-
gotyckie portale z 1380 roku
-
zakrystia
-
drzwi drewniane obite blachą żelazną z 1500 roku
-
sakramentarium (nisza na komunikanty) z 1380 roku
-
tryptyk gotycki - ołtarz z 1500 roku
-
chrzcielnica z pokrywa z 1600 roku
-
dzwon z 1555 roku
-
polichromie (prezbiterium) i barokowo-ludowe sceny pasyjne, druga połowa XVII w., w nawie głównej na ścianie tęczowej renesansowe sceny z 1550 roku
Kościół wielokrotnie poddawany był pracom konserwatorskim, które zmierzały do przywrócenia stanu pierwotnego. Były to:
-
I restauracja 1929-30, 1960 finansowana przez Wojewodę Katowickiego,
-
II restauracja 1979-81, 1985 finansowana przez Generalnego Konserwatora Zabytków,
-
Konserwacja od 1996 finansowana z budżetu Bielska-Białej i środków parafii
Zdjęcia
