Cmentarz Żydowski w Białej

Nieistniejący już Cmentarz Żydowski w Białej powstał w 1849 roku. Fakt ten miał bardzo duże znaczenie dla ludności żydowskiej, która wcześniej zmuszona była grzebać swoich bliskich w Oświęcimiu. Miejsce lokalizacji cmentarza stanowiła granica Białej i Lipnika. Najpierw była to ulica Graniczna, po II wojnie światowej ulica 10 lutego, a później Wyzwolenia.
Pierwszy dom przedpogrzebowy powstawał tu w latach 1849 – 1873. Był to niewielki budynek, który stanął na granicy ulic Hałcnowskiej i Kolejowej. W miarę rozrastania się cmentarza oraz po administracyjnym przyłączeniu Lipnika do miasta Białej, w latach dwudziestych XX wieku ten niewielki dom przedpogrzebowy został zastąpiony nowym. Niestety ten z kolei został uszkodzony w czasie II wojny światowej i rozebrany w latach pięćdziesiątych.

Pomimo wielu dewastacji w czasie wojny i profanacji grobów, cmentarz był czynny w czasie okupacji niemieckiej do końca 1942 roku. Niestety na początku lat 60 polskie władze zdecydowały o likwidacji cmentarza i przekazania jego terenu pod budowę Południowych Zakładów Przemysłu Sportowego Polsport. Mimo wielu przeciwdziałań Gminy Żydowskiej, proszenia o pomoc Związek Religijny Wyznania Mojżeszowego w Warszawie, mimo licznych protestów samej ludności zdecydowano, że cmentarz zostanie zlikwidowany. Jedynym ustępstwem Wydziału Gospodarki Komunalnej była możliwość składania wniosków do dyrekcji Polsportu o ekshumację zmarłych. Termin odwołania wynosił 14 dni co było oczywiście zbyt krótkim czasem na powiadomienie rodzin, często mieszkających poza granicami Polski, i dokonanie ekshumacji ponad 2000 grobów.

Mimo, iż w wierze żydowskiej ekshumacja jest świętokradztwem, jako że w prawie judaizmu ważne jest poszanowanie i wieczna nienaruszalność miejsca pochówku zmarłych, Kongregacja Żydowska podjęła decyzję o przeniesieniu prochów zmarłych. Ekshumacje przeprowadzono w nocy z 2 na 3 czerwca 1966 roku, a ostatecznie zakończono w maju 1967. Prochy spoczęły na Cmentarzu Żydowskim w Bielsku przy ulicy Cieszyńskiej, gdzie za murem znajduję się specjalnie wydzielony obszar zwany Białą.

Obecnie na terenie dawnego Cmentarza w Białej stoją zakłady Polsportu. W celu uczczenia pamięci po zlikwidowanym kirkucie, 13 grudnia 1996 roku na terenie fabryki został odsłonięty pomnik w kształcie macewy, na którym znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca siedmioramienny świecznik oraz dwa lwy u jego podnóża. Pomnik ten został ufundowany między innymi przez Urząd Miejski, Urząd Wojewódzki w Bielsku-Białej, a także Zakłady Sprzęt Sportowego Polsport.
Jest to jedyna pamiątka po żydowskim cmentarzu w Białej.